Dünyada 781 milyon yetişkin kişinin okuma yazması bulunmazken, bu rakamın yaklaşık üçte ikisinin kadınlardan oluşması dikkati çekiyor.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) ile bazı uluslararası araştırma kuruluşlarının raporlarında yer alan verilere göre, dünyada 486 milyon kadın ve 295 milyon erkek, 15 yaş veya üzeri olduğu halde okuma yazma bilmiyor.
Okuryazarlığı olmayanların yüzde 45'i Güney Asya'da, yüzde 27'si Sahra Altı Afrika'da, yüzde 10'u Doğu ve Güneydoğu Asya'da, yüzde 9'u Kuzey Afrika ve Batı Asya'da, yüzde 4'ü de Latin Amerika ve Karayipler'de yaşıyor.
Orta ve Doğu Asya ile Avrupa ve Kuzey Amerika'da yetişkinlerin neredeyse tamamı, okuma yazma biliyor. Bu bölgelerin yanı sıra Latin Amerika ile Karayipler'deki okuryazarlık oranı da yüksek seyrediyor.
Afrika'daki bazı ülkelerde ise okuryazarlık oranının yüzde 50'lerin altında olduğu gözlenirken, Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerindeki vatandaşların neredeyse tamamı okuma yazma biliyor.
Okur-yazarlık oranlarında artış
Son yıllarda okuma yazma oranlarındaki en büyük artış, okuryazarlığın çok gerilerde olduğu Doğu ve Güney Asya ile Kuzey ve Batı Afrika ülkelerinde sağlandı.
Güney Asya'da 1990-2016 arasında okuryazarlık oranı yüzde 46'dan yüzde 72'ye, Kuzey Afrika ve Batı Asya'da da yüzde 64'ten yüzde 81'e yükseldi.
Bu oran, Doğu ve Güneydoğu Asya'da yüzde 82'den yüzde 96'ya, Sahraaltı Afrika'da yüzde 52'den yüzde 65'e çıktı. Okuryazarlık oranı, Latin Amerika'da da yüzde 85'ten yüzde 94'e yükseldi.
1996'da 170 milyon olan okuma yazma bilmeyen genç sayısının 2016'da 102 milyona gerilediği dikkati çekiyor. 50 yıl önce 15-24 yaş gençlerin dörtte biri okuma yazma bilmezken günümüzde bu oranın yüzde 10'un altına düştüğü gözleniyor.
Kadınların okuma yazma oranı daha düşük
Dünya genelinde kadın okuryazar sayısının erkeklere oranla daha az olması dikkati çekiyor. Kadınlar, okuma yazma bilmeyenlerin yüzde 62'sini oluşturuyor.
Orta ve Doğu Asya, Avrupa, Kuzey Amerika, Latin Amerika ve Karayipler'de kadın ve erkek okuryazar arasındaki fark azken Kuzey Afrika, Batı ve Güney Asya ile Sahraaltı Afrika'da cinsiyetler arasındaki okuryazarlık oranları farkı daha fazla.
Son yarım asırda dünya genelinde ciddi ilerleme kaydedilse de her 5 ülkeden birinde kadın okuryazar sayısı, hala erkek okuryazar sayısının altında.
Uluslararası Okuma Yazma Günü
UNESCO, 1967'de 8 Eylül'ün "Uluslararası Okuma Yazma Günü" olarak kutlanmasına karar vermişti. Her yıl 8 Eylül'de kutlanan Dünya Okuma Günü'nde bireylerin ve toplumların okuryazarlığının öneminin vurgulanması ve konuyla ilgili sorunlar hakkında farkındalık yaratılması amacıyla çeşitli faaliyetler düzenleniyor.
2019'de Uluslararası Okuma Yazma Günü, eğitim ve okuryazarlık gelişiminde dil çeşitliliğini benimsemek, okuryazarlık zorluklarının üstesinden gelmek ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine dikkati çekmek için "okuryazarlık ve çok dillilik" temasıyla kutlanıyor.